Wibauthuis Amsterdam
Geliefd en verguisd : Het Wibauthuis in Amsterdam.
Wibauthuis Amsterdam
Het Wibauthuis is een ontwerp van de van oorsprong Poolse architect Norbert Gawronski. Nadat hij in Engeland al een indrukwekkend ouevre had opgebouwd, was de geboorte van zijn zoon Jerzy aanleiding om te verhuizen naar Nederland. Door zijn aanbevelingsbrief van de brancheorganisatie BNA kreeg hij diverse aanbiedingen, waarbij hij koos voor de Dienst Publieke Werken in Amsterdam. Daar kreeg hij al snel de opdracht voor Het Wibauthuis. Het moest een werkplek worden voor 2000 ambtenaren van Publieke Werken zelf. Jaren van voorbereidend werk waren er in gestoken, maar tot dan toe vergeefs. “Ik maakte een ontwerp met verticale kolommen in de gevels, een strakke, hedendaagse conceptie. En ik tekende en tekende, maakte perspectieven, ik werkte als een bezetene.”
Wibauthuis Amsterdam
Het Wibauthuis is ontworpen in 2 fasen : eerst het gedeelte wat op zuilen lijkt te staan, daarna het verspringende gedeelte waarbij de gevel doorloopt tot straatniveau. Beide delen zijn door middel van een glazen arcade met elkaar verbonden. “Het Wibauthuis is mijn eerste werk in Nederland en echt, daar heb ik alles in gegeven wat ik in me had. Dat is zo helder, en zo eerlijk.” Nawronski gaf kunstenaar Hans Ittman opdracht om een kunstwerk te ontwerpen, dat op de gevel van het gebouw kon worden geplaatst, zie foto. Meer informatie hierover vindt u op de volgende link : http://www.hansittmann.nl/Wibauthuis_Amsterdam.html
Wibauthuis Amsterdam
Het in de eerste helft van 2008 gesloopte Wibauthuis behoorde tot de zo langzamerhand met uitsterven bedreigde hoogtepunten van het na-oorlogse modernisme in Amsterdam. Het Wibauthuis werd ook de werkplek van Gawronski zelf. Hij werkte er aan andere grote opdrachten, zoals het hoofdkantoor voor de Gemeentewaterleiding, het Floraparkbad en de Jeugdherberg Vondelpark. “Ik heb altijd graag voor grote organisaties gewerkt, want daar krijg je grote en ingewikkelde opdrachten.”
Wibauthuis Amsterdam
Op de foto een doorkijkje tussen de zuilenrij van het deel wat in de eerste fase is gebouwd. “Een kantoorgebouw, dat was in 1963 iets héél anders dan tegenwoordig. Toen moest je met minimale middelen iets zien te bereiken. De kwaliteit die er nu ingegooid wordt, die was er in mijn tijd niet. Ik zocht een antwoord op een sociaal vraagstuk, dat maakte het voor mij boeiend. En het Wibauthuis is een bijzonder gebouw. Het is gemaakt in prefab-techniek. Dat moest omdat we de arbeidsmarkt voor woningbouw niet mochten belasten met de bouw van kantoren.”
Wibauthuis Amsterdam
Conform de opvattingen van het modernisme was het Wibauthuis als overheidsgebouw neutraal, “democratisch’’ vormgegeven, met een laagdrempelig karakter. Het gebouw kreeg een open, transparant karakter, met een logische, vanuit de functie uitgewerkte structuur. Het gehele gebouw werd uitgevoerd in montagebouw, ontworpen door de afdeling Tunnelbouw van Publieke Werken. In het betonnen skelet waren, ter vermindering van het gewicht, sparingen gelaten die op hun beurt weer op vernuftige wijze werden benut voor ventilatiekanalen.
Wibauthuis Amsterdam
Het Wibauthuis was als hoofdkantoor voor en door de Dienst Publieke Werken gebouwd; ook het Bouw- en Woningtoezicht en de Woningdienst waren in het Wibauthuis gehuisvest. De sloop van het Wibauthuis is niet alleen een groot bouwkunstig en stedenbouwkundig verlies. Het betekent ook de verdwijning van een symbool voor de lange periode waarin Amsterdam op het gebied van de volkshuisvesting en het stedelijk beheer internationaal een toonaangevende stad was. Op de foto de korte gevel van de noordelijke vleugel die op het beeld van Wibaut uitkeek, en waar zich de kantoren van het leidinggevende personeel bevonden, die bestond uit een smalle, doorlopende balkonstrook met borstweringen van draadglas.
Wibauthuis Amsterdam
Het gebouw is vaak uitgeroepen tot lelijkste gebouw van de stad, maar door anderen als monument betiteld. De sloopkogel maakt nu een eind aan die discussie.''Een historische fout,'' noemt architect en buurman Erik Blits de sloop. ''Er staan niet veel gebouwen uit de jaren zestig in Amsterdam. Dit gebouw slopen is een daad van geschiedvervalsing.'' Met enkele andere buurtbewoners procedeerde Blits tegen de sloopvergunning in actiegroep King Kong. Volgens de actievoerders had de gemeente zo'n vergunning niet mogen verlenen, omdat het pand op de nominatie stond om de monumentenstatus te krijgen. De actiegroep had echter geen succes: de rechter besliste dat de vergunning rechtmatig was en dat het gebouw geen monument zou worden. En dus mocht het worden gesloopt.
Wibauthuis Amsterdam
Architect Blits is nog steeds teleurgesteld. ''Het was een helder gebouw en zeker niet alledaags. Er komt nu vast iets heel erg alledaags voor terug en dat is eeuwig zonde.'' Alexandra Bonazzi is ook architect en woont vlak naast het Wibauthuis. Zij deelt de mening van Blits over het pand niet. ''Ik ben ook zeker voor het behoud van oude panden, maar je moet niet altijd alles willen laten staan. Dit gebouw heeft weinig visuele waarde, het is smerig en lelijk. Ik heb een hekel aan het gebouw en ik ben blij als het straks gesloopt is.'' Op de foto een Diebold Super Elevator File uit eind jaren '50, een machine van Amerikaanse makelij om documenten in te bewaren. Ik heb op YouTube een kort filmpje gevonden van iemand die hem als gereedschapskist gebruikt : https://www.youtube.com/watch?v=nMgISn9sIS8
Wibauthuis Amsterdam
Het Wibauthuis bepaalde samen met het Kohnstammhuis en het Singelgrachtgebouw jarenlang het aangezicht van de kop van de Wibautstraat. Echter, in de jaren '90 trokken één voor één de gemeentelijke diensten, die de gebouwen bevolkten, weg in het kader van decentralisatie van diensten. Het voortbestaan van de panden werd daardoor ongewis, tot de Hogeschool van Amsterdam zich als koper van het drietal meldde. Haar oogmerk was om langs de gehele straat tot een onderwijsboulevard te komen, en daar paste voornoemd ensemble perfect in. Na verloop van tijd was in deze voornemens geen plaats meer voor het Wibauthuis. Het werd ongeschikt bevonden voor toekomstig gebruik en zo ontstond de behoefte aan een nieuw gebouw, en daarmee de wens om het bestaande af te breken.
Wibauthuis Amsterdam
De Hogeschool van Amsterdam laat op het vrijgekomen terrein haar nieuwe, centrale onderkomen bouwen. Deze nieuwbouw bestaat uit drie delen: twee schoolgebouwen en een pand met studenten- en starterswoningen. Het hele gebied gaat na oplevering de naam "Amstelcampus" dragen. Minimaal driekwart van de onderwijsactiviteiten zal te zijner tijd aldaar gehuisvest zijn. Vanaf dat moment is de complete kop van de Wibautstraat als HvA-onderwijslocatie ingericht en hebben de ambtenaren definitief plaatsgemaakt voor studenten.
Wibauthuis Amsterdam
Op een zuil ergens in de kelder van het gebouw kwam ik deze reclame tegen. Uitsluitend haarknippen 10 cent 'voor heeren en jongens'. Maar, 'wasschen, knippen en watergolf' kostte 50 cent. 10 Bonnen geven recht op 1 keer gratis knippen...!
Wibauthuis Amsterdam
Aan de Tilanusstraat bevond zich nog een kleiner gebouw voor bijzondere functies. Hier waren een kantine, een theater- en filmzaal, vergaderruimte en een feestzaal ondergebracht. Dit gebouw is als eerste gesloopt.
Wibauthuis Amsterdam
Het interieur was, volgens de principes van het modernisme, sober en doelmatig ingericht, maar materiaal- en kleurgebruik verleenden de ruimten toch een zekere distinctie. De vloer van de ingangshal was betegeld met terrazzo tegels in twee tinten grijs, die ook in de linoleumvloeren op de gangen terugkwamen. De traptreden bestonden eveneens uit grijze terrazzotegels, de handlijsten waren in messing uitgevoerd.
Wibauthuis Amsterdam
De voornaamste kleuraccenten waren de donkerblauwe kantoordeuren binnen blank gelakte omlijstingen. De kantoorruimten aan weerszijden van de gangen op de verdiepingen konden groter of kleiner worden gemaakt door verplaatsbare systeemwanden die in de uitsparingen van het betonskelet pasten, deze zijn op de foto goed te zien.
Wibauthuis Amsterdam
We kijken hier vanaf het podium in de aula tegen de nu lege muur aan, waar ook een kunstwerk van Hans Ittmann heeft gehangen. Dit abstracte sculptuur stelde een stratenpatroon voor, waarin de blokjes de wijken met gebouwen voorstellen. Meer informatie over dat kunstwerk hier : http://www.hansittmann.nl/Wibauthuis_Amsterdam.html
Wibauthuis Amsterdam
In Het Parool van 20 september 2006 stond een zeer lezenswaardig, bijna emotioneel pleidooi van Fred Feddes voor behoud van het Wibauthuis, waarin hij het Wibauthuis vergelijkt met de dodo. Dit artikel staat nu op Archined : https://www.archined.nl/2006/09/het-wibauthuis-is-als-de-dodo-behoud-het
Wibauthuis Amsterdam
Op het blog 'driesdrogendijk' kwam ik deze tekst tegen, als afscheid van het Wibauthuis : ''Lief, lelijk, monsterlijk, stinkend, karaktervol Wibauthuis, Je laatste uren zijn geslagen. Moge het je goed gaan in een volgend leven waarin je reiincarneert als Amstelcampus. Laat ons – jouw buurtgenoten, gebruikers, uitzicht, liefhebbers of haters – niet in de steek en maak er een mooie sterfscène van als de beuk er dan definitief ingaat.''
Wibauthuis Amsterdam
“Architectuur is esthetica, constructie, en functionaliteit. Die zijn gelijkwaardig.” Was getekend, Norbert Gawronski.