Rotterdam Centraal Station
Rotterdam Centraal Station : Traan Laten
Rotterdam C.S.
Eén van de hoogtepunten uit het oevre van architekt Sybold van Ravesteyn is ongetwijfeld het oude Rotterdam Centraal Station, gebouwd in 1957. Een deel van de letters "CENTRAAL STATION" die tot aan de sluiting van het station op het gebouw stonden is door Peter Hopman en Margien Reuvekamp van Bureau Lakenvelder in een andere volgorde gezet zodat zij tot aan de sloop van het gebouw de ode "TRAAN LATEN" toonden. Overigens werden er zes originele letters gestolen uit de loods waar zij tijdens de verbouwing lagen opgeslagen... ProRail heeft daar nog aangifte van gedaan.
Rotterdam
In de centrale hal had Van Ravesteyn een schalenplafond bedacht, aan beide uiteinden verlicht. Op 16 mei 2006 onthulde burgemeester Opstelten een kunstwerk van Onno Poiesz bestaande uit het woord EXIT, dat achter de ramen van de voorgevel bevestigd werd; toen ik er kwam fotograferen waren ze helaas al verdwenen. Ik had sowieso al geluk dat ik het gebouw mocht fotograferen : hoewel men erg enthousiast over mijn plannen was, kreeg ik toch maar 1 uur de tijd. Mocht ik binnen het uur niet terug zijn, dan zouden ze mij 'er uit laten halen'. Maar goed, ik was binnen.
Rotterdam
Voor de Tweede Wereldoorlog had Rotterdam geen echt Centraal Station, maar vier stations in en rond het centrum: Delftse Poort (richting Schiedam, Den Haag HS en Amsterdam CS), Beurs (richting Dordrecht), Maas (richting Gouda en Utrecht) en Hofplein (richtingen Den Haag HS / Scheveningen). Deze stations werden tijdens het luchtbombardement van 14 mei 1940 grotendeels verwoest.
Rotterdam
Dr. ir. F.Q. den Hollander, president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen, omschreef het station als nuchter en sober. “Het is geen kasteel en geen kathedraal. Het bestaat in wezen uit niets anders dan een hal, die toegang geeft tot de zes perrons.” Leuk weetje : in 1991 begon Zwaan Bikes in de ondergrondse fietsenstalling; rond 1998 werd er een winkel en een nieuwe werkplaats gecreëerd in de bestaande ruimte. Sinds 2016 zit Zwaan Bikes aan het Weena.
Rotterdam
Met de opening was de bouw overigens nog niet gereed, want er moesten nog een aantal perrons worden opgeleverd. Met dit bouwwerk kreeg Rotterdam voor de eerste keer een centraal station sinds 110 jaar eerder de eerste trein naar de stad reed. ‘Hoe kon men ook in 1847 vermoeden,’ mijmerde Het Vrije Volk een dag voor de opening, ‘dat het verkeer over de rails zo’n omvang zou nemen?’ De stad had in de loop der jaren vier stations in en rond het centrum, maar geen centrale plek. De bewakingsman op de foto had ik constant op mijn lip zitten.
Rotterdam
Architect Sybold van Ravesteyn ontwierp een markant stationsgebouw bestaande uit een centrale hal, twee vleugels aan weerszijden en perrons die door twee tunnels te bereiken waren. Voor het ontwerp liet Van Ravesteyn zich inspireren door de Italiaanse stationsbouw, waarvan het materiaalgebruik en de strakke lijnvoering een duidelijk voorbeeld zijn. Het gebruik van travertin, marmer en goudkleurig aluminium gaven het gebouw een bepaalde grandeur; de hardheid van strakke belijningen en het natuursteen suggereerden autoriteit. Op de perrons ontwierp Sybold van Ravesteyn de V-vormige betonnen perronoverkappingen en bijbehorende personeelsverblijven. Monumentaal waren ook de stationsklokken.
Rotterdam
Van Ravesteyn was een omstreden architect, omdat hij tijdens zijn carrière het functionalisme (functie bepaalt vorm) langzaam inruilde voor een meer barokke stijl (de gebogen lijn). Diergaarde Blijdorp (1937-1941) is van die laatste het meest bekende voorbeeld. Bij de bouw van het Centraal Station (1950-1957) greep Van Ravesteyn uiteindelijk - op aandringen van de gemeente Rotterdam, die een modern stationsgebouw verlangde - terug op het functionalisme.
Rotterdam
Hij ontwierp het stationsgebouw als de afsluitende, gebogen wand van het ervoor liggende (verkeers)plein. Een 120 meter lange gebogen gevel die tegelijkertijd de achtergelegen perronoverkappingen moest maskeren. Ondanks het functionele karakter waren er verschillende onderdelen met een meer speels karakter.
Rotterdam
In de hal, de gevelgeleding en het materiaalgebruik was zichtbaar dat Van Ravesteyn in de loop der jaren was geïnspireerd door de moderne Italiaanse (stations)architectuur. Voor de gemiddelde reiziger waren vooral de analoge klok en de kapitaalletters op het dak in het oog springend.
Rotterdam
De voorgevel van het station bestond van onder tot boven uit vier horizontale glazen stroken - zoals te zien is op de eerste foto van deze reeks. De vier stroken suggereerden vier verdiepingen, maar in werkelijkheid waren het er slechts twee, zoals op deze foto nog net zichtbaar is; rechtsboven begint het raam. Achter de wit Beierse natuurstenen beklede gevels bevonden zich de dienstruimte en kantoren.
Rotterdam
De gevel mocht niet hoger worden dan 14 meter. In de ogen van Van Ravesteyn was dat voor een representatieve entree van de stad eigenlijk te laag vooral omdat door het naastgelegen Groothandelsgebouw het Centraal Station in het niet zou vallen. Van Ravesteyn kreeg niet zijn zin. Binnen de gestelde randvoorwaarde heeft Van Ravesteyn getracht een zo monumentaal en wijds mogelijk gebouw te realiseren.
Rotterdam
Zondag 2 september 2007 was de laatste dag dat het oude Centraal Station in gebruik was. Om 12:30 uur verrichtte burgemeester Opstelten de officiële sluitingshandeling van het station na 50 jaar in gebruik te zijn geweest. Door het stijgende aantal dagelijkse treinreizigers, 110.000 in 2007 en naar verwachting 350.000 per dag in 2025 en door de HSL en Randstadrail, werd het Rotterdam CS te krap.